αρχική Απόψεις

Αιολικά Πάρκα

ΚΑΙ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΛΙΘΑΡΙΟΥ

Η επιτυχία της καλοκαιρινής συνέλευσης του Πολιτιστικού Συλλόγου και του Τοπικού Συμβουλίου στο χωριό (Αύγουστος 2011), λόγω της μεγάλης συμμετοχής αλλά και του δημοκρατικού πνεύματος που επικράτησε -μάλλον ήταν και η πρώτη λαϊκή συνέλευση κατά τις επιταγές του Καλλικράτη στον Δήμο Δελφών- απέδειξε ότι οι Μαυρολιθαρίτες αγαπούν και νοιάζονται για τον τόπο τους. Όμως το χωριό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το φυσικό του περιβάλλον, τα βουνά, τα δάση και τα νερά του. Αυτό το περιβάλλον σήμερα απειλείται, και δυστυχώς απειλείται από πολλές πλευρές.

Η παλαιότερη απ’ αυτές τις απειλές είναι τα μεταλλεία, των οποίων οι νέες αδειοδοτήσεις έρχονται με καταιγιστικούς ρυθμούς. Το ενδιαφέρον των εταιρειών εξόρυξης επεκτείνεται και προς την δική μας περιοχή, στην Οίτη, όπου οι άδειες εκμετάλλευσης προχωρούν προς τον Εθνικό Δρυμό και την Παύλιανη. Ας γνωρίζουμε επίσης ότι οριστικές μεταλλευτικές παραχωρήσεις υπάρχουν και στα όρια του Μαυρολιθαρίου. Εδώ θέλω να σημειώσω ότι τόσο η «Κίνηση για την Σωτηρία της Γκιώνας» όσο και η ανεξάρτητη δημοτική κίνηση «Πολίτες στο Προσκήνιο» παρεμβαίνουμε συνεχώς για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης, έτσι ώστε να περιοριστεί η καταστροφή των βουνών μας. Συνέπεια αυτής της εγρήγορσης ήταν, τον Οκτώβριο του 2011, να πληροφορηθούμε έγκαιρα άδεια που δόθηκε στην εταιρεία ΕΛΜΙΝ για εκατοντάδες ερευνητικές γεωτρήσεις στη Γκιώνα, στο σύνολο σχεδόν των ορίων της Στρόμης, του Πανουριά και της Καλοσκοπής. Άμεση υπήρξε η ενημέρωση των Δημοτικών Αρχών αλλά και των τοπικών συλλόγων, με αποτέλεσμα την καθολική αντίδρασή τους, και την μαζική προσφυγή στη Δικαιοσύνη, ώστε να αποτραπεί η καταστροφή και της τελευταίας παρθένας περιοχής του βουνού, αυτή της Δημοτικής Ενότητας Καλλιέων.

Νέα δεδομένα, όμως, έχουν παρουσιαστεί στον τόπο μας που ακούν στο όνομα «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας» (ΑΠΕ). Μάλιστα το τελευταίο διάστημα κατατίθενται πλήθος αιτήσεων -που στην πλειοψηφία τους εγκρίνονται- για άδειες δημιουργίας Αιολικών εγκαταστάσεων στα βουνά και Υδροηλεκτρικών σταθμών στα ποτάμια της Φωκίδας. Συγκεκριμένα στην Δημοτική Ενότητα Καλλιέων έχουμε μέχρι σήμερα 5 αιτήσεις για Αιολικά και 5 αιτήσεις για Υδροηλεκτρικά. Τα Αιολικά τα οποία χωροθετούνται στις κορυφογραμμές της Οίτης είναι στην φάση της έγκρισης, όμως σε περιοχές διαφορετικές από αυτές που το -υπό ολοκλήρωση- Τοπικό Χωροταξικό υποδεικνύει. Από τα Υδροηλεκτρικά έχουν ήδη αδειοδοτηθεί 3, στην Πυρά, στον Αθανάσιο Διάκο αλλά και στον Μόρνο, παρότι για το τελευταίο ο πρώην Δήμος είχε ομόφωνα γνωμοδοτήσει αρνητικά. Πηγή των δεδομένων είναι η «Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας» (ΡΑΕ) ως αρμόδια και υπεύθυνη Αρχή (λεπτομερή στοιχεία μπορώ να σας δώσω ή να αναζητήσετε οι ίδιοι στην ιστοσελίδα της).

Εδώ βέβαια τίθεται το ερώτημα: Η χωροθέτηση των ΑΠΕ τελικά είναι ευλογία ή κατάρα; Η Πράσινη Ανάπτυξη είναι η πραγματική λύση του ενεργειακού προβλήματος ή είναι μια καλή ευκαιρία για τους κερδοσκόπους; Για να απαντήσουμε πρέπει να γνωρίζουμε τα εξής:

Οι ΑΠΕ, αρχικά παρουσιάστηκαν σαν η ιδανικότερη λύση του ενεργειακού προβλήματος. Όμως στην πορεία οι ιθύνοντες χάνοντας το μέτρο και την ισορροπία στην χωροθέτησή τους, διακινδυνεύουν να καταστήσουν και τις ίδιες ένα πρόβλημα. Και εδώ θέλω πρώτα να ξεκαθαρίσω πως δεν είμαστε «εναντίον» στο σύνολό τους, αλλά στον τρόπο ενσωμάτωσής τους στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας και της ανεξέλεγκτης επέκτασής τους.

Ειδικά για τους Αιολικούς Σταθμούς (κακώς αποκαλούμενα Πάρκα), αν ξεκινήσω από μία γενικότερη τοποθέτηση, πρέπει να επισημάνω πως διεθνώς αμφισβητείται έντονα πλέον η κατασκευή και η λειτουργία μεγάλων βιομηχανικών ανεμογεννητριών, ως εναλλακτική ενεργειακή λύση. Υπάρχει πλήθος στοιχείων που αποδεικνύουν ότι στατιστικά η αιολική ενέργεια είναι ασήμαντη όσον αφορά την συνεισφορά της στη μαζική παραγωγή ενέργειας και ως εκ τούτου στην αποφυγή της μόλυνσης του περιβάλλοντος και του φαινομένου του θερμοκηπίου. Σ’ αυτό το τελευταίο είναι 1 έως 2 τοις χιλίοις. Και κάτι σημαντικό που αποσιωπείται είναι πως η ενέργεια από ΑΠΕ είναι μόνο συμπληρωματική, δεν καταργεί αλλά απαιτεί τη λειτουργία των θερμοηλεκτρικών σταθμών.

Είναι γνωστό πια, πως μοναδικό κίνητρο είναι το οικονομικό όφελος των εταιρειών, που εκμεταλλευόμενες τις μεγάλες επιδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επωφελούνται της ευνοϊκής γι αυτές νομοθεσίας, για δήθεν προστασία του περιβάλλοντος. Ενώ η τεχνολογία αυτή ήταν γνωστή πάρα πολλά χρόνια, εν τούτοις χρησιμοποιήθηκε τα τελευταία, όταν άρχισαν οι επιδοτήσεις των Αιολικών Πάρκων. Όπου σταμάτησαν οι επιδοτήσεις αυτές, έπαυσαν και να τα συντηρούν. Αυτό συνέβη στη Σουηδία, Ολλανδία, Γερμανία, Νορβηγία και Καλιφόρνια των ΗΠΑ, που πολλές εταιρείες άρχισαν να χρεοκοπούν. Με δεδομένο επίσης ότι το όριο ζωής των ανεμογεννητριών δεν ξεπερνά τα 20-25 χρόνια, κινδυνεύουμε αν συνεχιστεί η κατασκευή τους (που στην ουσία είναι συνέχιση των επιδοτήσεων αφού εκεί αποβλέπουν οι «επενδύσεις»), αυτό που θα κληροδοτηθεί στις επόμενες γενιές, να είναι ένα απέραντο νεκροταφείο παλιοσιδηρικών και βουνά φορτωμένα με χιλιάδες τόνους μπετόν και χιλιάδες μέτρα υπόγειων και υπέργειων καλωδιώσεων ή ακμάζουσες επιχειρήσεις σε δωρεάν παραχωρημένες δημόσιες εκτάσεις. Ενδεικτικό είναι ότι πρόσφατα στην Αγγλία, η κυβέρνηση θεώρησε πλέον πως τα Αιολικά Πάρκα κατασπαταλούν δημόσιο χρήμα, με αποτέλεσμα να κόψει τις επιδοτήσεις, αλλά και το κυριότερο να δώσει δικαίωμα στις τοπικές κοινωνίες να αποφασίζουν αυτές για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα εδάφη τους!

Στην οικονομική διάσταση του προβλήματος σε εθνικό επίπεδο πρέπει να συμπληρώσω το γεγονός ότι η ΔΕΗ έχει υποχρεωθεί να αγοράζει την ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ σε τιμή σχεδόν τρεις φορές ακριβότερη από εκείνη που την πουλάει. Αυτός είναι κι ένας απ’ τους κύριους λόγους που αυτή η μέχρι προ ολίγου ανθούσα επιχείρηση βρίσκεται στη σημερινή πολύ δυσχερή κατάσταση. Παράλληλα το ειδικό τέλος ΑΠΕ, έρχεται με συνεχείς αυξήσεις, να κλείσει αυτή τη ψαλίδα ανεπιτυχώς, επιβαρύνοντας τους λογαριασμούς του ρεύματος των καταναλωτών. Όσον αφορά το θέμα των θέσεων εργασίας, να σημειώσω πως το μεγαλύτερο Αιολικό Πάρκο στην Ευρώπη έχει τρεις μόνιμους υπαλλήλους, και στην Ελλάδα συνήθως έναν. Επομένως το επιχείρημα της καταπολέμησης της ανεργίας είναι κατ’ ελάχιστον ανακριβές.

Τέλος, το περιβαλλοντικό κόστος εγκατάστασης ανεμογεννητριών και των συνοδών αυτών έργων είναι μεγάλο και προφανές. Οι όποιες καταστροφές στη φύση είναι ανεπανόρθωτες. Τα γιγαντιαία μεγέθη των σύγχρονων ανεμογεννητριών που φθάνουν σε ύψος τα 100-200 μέτρα, απαιτούν εξίσου γιγαντιαίες επεμβάσεις στο περιβάλλον. Προκαλούν αλλοιώσεις στα ευαίσθητα τοπία των κορυφογραμμών, και απαιτούν τη διάνοιξη τεράστιων δρόμων για την πρόσβαση εκεί. Η χλωρίδα, η πανίδα, οι ανεξερεύνητες αρχαιολογικές θέσεις, τα παραδοσιακά μονοπάτια, χάνονται κάτω από το βάρος των βίαιων επεμβάσεων. Οι εκατοντάδες μεγάλες ανεμογεννήτριες, οι υποσταθμοί, οι γραμμές μεταφοράς εξαφανίζουν το κάλλος των φυσικών τοπίων, που μετατρέπονται σε βιομηχανικές ζώνες παραγωγής αιολικής ενέργειας. Επίσης φέρνουν καίριο πλήγμα στον τουρισμό (στη Δανία ο τουρισμός έπεσε 40%), την κτηνοτροφία και σε όλους αυτούς που εργάζονται και ζουν από τη φύση και το δάσος.

Έτσι η καταστροφή αναντικατάστατων πόρων, όπως τα δάση, η βιοποικιλότητα, το τοπίο, θέτει σε κίνδυνο το φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο κάποιων περιοχών. Στη συνέχεια μπορεί να δημιουργηθούν προβλήματα στους οικισμούς, στον τουρισμό, την παραδοσιακή κτηνοτροφία και σε άλλες εναλλακτικές δραστηριότητες.

Αλλά ας επιστρέψουμε τώρα την έρευνά μας στο τοπικό επίπεδο. Συγκεκριμένα για το χωριό μας, τα υπό αδειοδότηση Αιολικά έργα βρίσκονται είτε μέσα στην έκτασή του είτε στα όριά της. Το ένα χωροθετείται στις περιοχές Πύργος (την υψηλότερη κορυφή της Οίτης) – Τσουμανόλακα – Τρία Αλώνια, με 15 ανεμογεννήτριες, και το άλλο στις περιοχές Πυργάκι – Μακρυράχη – Ξυροβούνι, με 11 ανεμογεννήτριες (περισσότερα στοιχεία βρίσκονται στη διάθεση κάθε ενδιαφερομένου). Νέα κεραία ανεμομετρητή τοποθετήθηκε πρόσφατα λίγο έξω από το χωριό, πάνω από το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, προπομπός άλλου Αιολικού Πάρκου, και έπεται συνέχεια. Όλα αυτά δε, χωρίς να ενημερωθεί καν το Τοπικό Συμβούλιο του χωριού ή έστω ο Αντιδήμαρχος.

Εδώ πρέπει να γίνει κατανοητό πως ένα "όχι" στα συγκεκριμένα Αιολικά Πάρκα δεν σημαίνει και "όχι" γενικά στις ΑΠΕ. 'Ομως αν κάποιος ενημερωθεί στα βασικά σημεία για την χωροθέτηση και τα χαρακτηριστικά των έργων, εύκολα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα έργα αυτά θα καταστρέψουν μεγάλο κομμάτι ενός πανέμορφου φυσικού περιβάλλοντος, θα διαταράξουν με ανυπολόγιστες συνέπειες ένα ευρύτερο ξεχωριστό οικοσύστημα της περιοχής κυρίως λόγω των συνοδών έργων, και ίσως το σημαντικότερο, θα υποβαθμίσουν τον τόπο μας και θα αφαιρέσουν την οποιαδήποτε προοπτική τουριστικής ανάπτυξης.

Πάντως, πρέπει να επισημάνουμε ότι αποτελεί θετικό προηγούμενο ένα πρόσφατο γεγονός. Για πρώτη φορά, και μετά από αίτηση πολλών συνδημοτών μας, το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε ομόφωνα να διαφωνήσει σε αδειοδότηση έργου ΑΠΕ και να προχωρήσει σε νομική αντιμετώπιση του. Πρόκειται για ένα μεγάλο Αιολικό της Γκιώνας στην κορυφογραμμή Τυχιούνι – Κοκκινάρι - Πρ. Ηλίας, την υψηλότερη και επιβλητικότερη της ευρύτερης περιοχής της Άμφισσας. Ανάλογη απόφαση έλαβε και το Δημοτικό Συμβούλιο του ομόρου Δήμου Δωρίδας, στην εδαφική περιοχή του οποίου εμπίπτει και μέρος του εν λόγω Αιολικού. Ενδεικτικό της διαδικασίας χορήγησης αδειών για ΑΠΕ σύμφωνα με τη νέα νομοθεσία, είναι ότι πλέον, δεν λαμβάνονται καθόλου υπ’ όψιν οι γνωμοδοτήσεις των αρμοδίων Δασικών Υπηρεσιών. Έτσι και στην παραπάνω περίπτωση αγνοήθηκαν πλήρως οι θέσεις της Διεύθυνσης Δασών Φωκίδας, του Δασαρχείου Άμφισσας και του Δασαρχείου Λιδωρικίου, που ήταν όλες αρνητικές.

Επίσης, το θέμα της χωροθέτησης των Αιολικών Πάρκων και γενικότερα των ΑΠΕ στο Δήμο Δελφών, απασχόλησε την τελευταία συνεδρίαση της Δημοτικής Επιτροπής Διαβούλευσης. Εκεί εφράστηκε η άποψη πως και το Δημοτικό Συμβούλιο πρέπει να προχωρήσει σε ευρύτερη προσέγγιση του ζητήματος. Τα τοπικά χωροταξικά σχέδια των Δημοτικών Ενοτήτων (ΣΧΟΟΑΠ) που θα μπορούσαν να παίξουν το ρόλο του ρυθμιστή της κατάστασης, δυστυχώς καθυστερούν. Όσον αφορά το Ειδικό Χωροταξικό για τις ΑΠΕ, αυτό υποδεικνύει τη φέρουσα ικανότητα για κάθε Δημοτική Ενότητα, αφήνει όμως την οριοθέτησή τους στα συμφέροντα των εταιρειών. Για τους λόγους αυτούς και επειδή κανείς επενδυτής για ευνόητους λόγους δεν θέλει σύγκρουση με την τοπική κοινωνία, καλό είναι να ξεκινήσει ένας διάλογος που θα οδηγήσει στην εκπόνηση μιας μορφής Δημοτικού Χωροταξικού Σχεδίου για τις ΑΠΕ το οποίο σε κάποιες περιοχές θα τις επιτρέπει, σε άλλες όμως θα τις αποκλείει. Αυτό πρέπει να στηρίζεται στην κοινωνική συμμετοχή και συναίνεση αλλά πάντα με σεβασμό στις κατά τόπους περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες και να διέπεται από κάποιες αρχές. Ενδεικτικά καταθέτουμε:

- Η χωροθέτηση έργων ΑΠΕ να γίνεται, αποκλειστικά, σε συγκεκριμένες περιοχές που θα έχουν προεπιλεγεί μέσα απόμια διαδικασία, που θα διασφαλίζει:

Τη διευρυμένη και ουσιαστική κοινωνική συμμετοχή και όχι τις μονομερείς επιδιώξεις και τα συμφέροντα των επιχειρηματιών.
Την προσαρμογή των εγκαταστάσεων στις περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.
Την εξαίρεση περιοχών με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (NATURA, IBA, τοπία, δασικά οικοσυστήματα, υψηλές κορυφογραμμές κ.α.), με βάση την αρχή της προφύλαξης.

- Να αναληφθούν πρωτοβουλίες για την ανάπτυξη ΑΠΕ σε κλίμακα συμβατή με τους χώρους εγκατάστασης, για την εξυπηρέτηση των τοπικών αναγκών.

Οι εξελίξεις όμως τρέχουν πολύ γρήγορα. Θέλουμε ή όχι τις ανεμογεννήτριες γύρω από το Μαυρολιθάρι; Όλοι μας πρέπει να πάρουμε θέση πριν είναι αργά. Πρέπει να πάρει θέση ο Πολιτιστικός Σύλλογος, το Τοπικό Συμβούλιο, ο Αντιδήμαρχος, και όλοι μαζί να προσπαθήσουμε, αν τελικά θέλουμε, να αποτρέψουμε τις εξελίξεις. Είναι δύσκολο, αλλά με μεγάλη κοινωνική συσπείρωση δεν είναι αδύνατον. Και λέω είναι δύσκολο, γιατί όλοι πρέπει να σκεφτούμε την επιτήρηση και τις επιταγές του μνημονίου, τα επιχειρηματικά συμφέροντα που πιέζουν την πολιτική εξουσία για την άμεση εξυπηρέτησή τους και εάν αυτό είναι εις βάρος του λαού, της πατρίδας και του περιβάλλοντος. Αλλά, επίσης, λέω ότι δεν είναι αδύνατον, γιατί τον τελευταίο καιρό κάτι έχει αλλάξει. Κινήσεις πολιτών και τοπικές συλλογικότητες βγαίνουν μπροστά και έχουν κατορθώσει να αποτρέψουν αρνητικές εξελίξεις. Αλλά για να είναι αποτελεσματική κάποια παρέμβαση πρέπει να εκδηλωθεί στην παρούσα φάση αξιολόγησης των αιτήσεων από την ΡΑΕ, επειδή δυστυχώς το νομικό καθεστώς όπως διαμορφώνεται τελευταία έχει κάνει δυσκολότερη την αποτροπή τέτοιων έργων όταν αυτά έχουν ήδη αδειοδοτηθεί.

Γιατί αν θέλουμε τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας να γνωρίσουν το Μαυρολιθάρι και την Οίτη όπως εμείς και οι πρόγονοί μας τα γνώρισαν, πρέπει να το αποφασίσουμε τώρα. Αρκετό οικονομικό χρέος έχουμε φορτώσει στις πλάτες τους, ας μην τους φορτώσουμε και ένα κατεστραμμένο περιβάλλον!

Ανδρέας Καλοθανάσης